Okre­śle­nie „pom­pa samo­za­sy­sa­ją­ca” wg powszech­nych defi­ni­cji opi­su­je pom­pę wiro­wą, któ­ra wyko­rzy­stu­je mie­sza­ni­nę wod­no-powietrz­ną do peł­ne­go zassa­nia-auto­ma­tycz­ne­go zala­nia linii ssawnej.

W arty­ku­le pisze­my o pom­pach samo­za­sy­sa­ją­cych w kla­sycz­nym zna­cze­niu tego ter­mi­nu (czy­li pom­py zasy­sa­ją­ce po począt­ko­wym zala­niu kor­pu­su). Cza­sa­mi użyt­kow­ni­cy potocz­nie sto­su­ją okre­śle­nie „pom­pa samo­za­sy­sa­ją­ca” do pomp ze wspo­ma­ga­niem próż­nio­wym, o któ­rych nie będzie­my pisać w tym miejscu.

Kla­sycz­ne pom­py wiro­we (takie któ­re nie są samo­za­sy­sa­ją­ce) wyma­ga­ją zala­nia prze­wo­du ssaw­ne­go przed roz­po­czę­ciem pom­po­wa­nia oraz sto­so­wa­nia zawo­ru zwrot­ne­go na linii ssaw­nej. Dla takich pomp rów­nież powie­trze w medium pom­po­wa­nym sta­no­wi spo­ry pro­blem. Czę­ścio­we wypeł­nie­nie powie­trzem kor­pu­su pom­py wiro­wej unie­moż­li­wia dal­sze pom­po­wa­nie, aż do momen­tu gdy opu­ści ono sek­cję pompową.

Pom­pa samo­za­sy­sa­ją­ca jest w sta­nie sobie lepiej pora­dzić z powie­trzem w kor­pu­sie, poprzez jego mie­sza­nie ze znaj­du­ją­cą się z nim wodą. Wewnętrz­na recyr­ku­la­cja powo­du­je powsta­nie mie­sza­ni­ny moż­li­wej do prze­pom­po­wy­wa­nia. Nie­mniej bar­dzo waż­ne jest, że począt­ko­wo kor­pus musi być napeł­nio­ny cie­czą. Z uwa­gi na spe­cy­fi­kę pra­cy, pom­py samo­za­sy­sa­ją­ce sto­so­wa­ne są w ssą­co-tło­czą­cych ukła­dach pom­po­wych.

Zdol­nośc zasy­sa­nia pomp samo­za­sy­sa­ją­cych — mak­sy­mal­na głę­bo­kość ssa­nia się­ga w więk­szo­ści przy­pad­ków do 7–8m i jest tak­że powią­za­na z pręd­ko­ścią obro­to­wą pom­py. W więk­szo­ści przy­pad­ków wzrost pręd­ko­ści obro­to­wej prze­kła­da się na wzrost moż­li­wej mak­sy­mal­nej głę­bo­ko­ści zasy­sa­nia. (prze­kła­da się to tak­że oczy­wi­ście na wzrost zapo­trze­bo­wa­nia na moc). Tak jak przy innych pom­pach wiro­wych, moż­li­wo­ści w zakre­sie robo­czej głę­bo­ko­ści ssa­nia deter­mi­nu­je tak­że para­metr NPSH.

Zasada zasysania pomp samozasysających

Poni­żej przed­sta­wio­no zasa­dę samo­za­sy­sa­nia na przy­kła­dzie pomp samo­za­sy­sa­ją­cych Vic­tor Pumps. Ogól­na kon­cep­cja budo­wy i dzia­ła­nia dla pomp innych marek jest bar­dzo zbliżona.

Pom­py stan­dar­do­wo zosta­ją umiesz­czo­ne nad pozio­mem pom­po­wa­nej cie­czy, lub obok niej. W takich przy­pad­kach począt­ko­wo prze­wód ssaw­ny może być wypeł­nio­ny powie­trzem. Celem dzia­ła­nia mecha­ni­zmu samo­za­sy­sa­nia pom­py wiro­wej jest ewa­ku­acja całe­go powie­trza z prze­wo­du ssaw­ne­go. Po począt­ko­wym zala­niu kor­pu­su (przy­naj­mniej czę­ścio­wej do wyso­ko­ści dol­nej kra­wę­dzi por­tu ssaw­ne­go), pod­ci­śnie­nie wytwa­rza­ne przez obra­ca­ją­cy się wir­nik (2) zacią­ga powie­trze (1) do pom­py gdzie zosta­je ono zmie­sza­ne z cie­czą aktu­al­nie znaj­du­ją­cą się w kor­pu­sie pom­py. Ta mie­sza­ni­na powie­trza z wodą jest kie­ro­wa­na do komo­ry wylo­to­wej, gdzie nastę­pu­je sepa­ra­cja powie­trza i jego wyda­le­nie przez port wylo­to­wy (3), a jed­no­cze­śnie ciecz posia­da­ją­ca więk­szy cię­żar wła­ści­wy, powra­ca przez mały prze­lot zwrot­ny do komo­ry ssaw­nej. W tym miej­scu ciecz jest ponow­nie uży­ta w pro­ce­sie zasysania.
Gdy całe powie­trze z prze­wo­du ssaw­ne­go zosta­nie usu­nię­te, ciecz jest pom­po­wa­na na bie­żą­co, nawet jeśli posia­da pewien udział powie­trza. W komo­rze ssaw­nej znaj­du­je się wystar­cza­ją­ca zawar­tość cie­czy dla szyb­kie­go ponow­ne­go samo­za­sy­sa­nia nawet w przy­pad­ku cza­so­we­go prze­rwa­nia dopły­wu i poja­wie­nia się powie­trza w linii ssawnej. 

Bar­dzo czę­sto pom­py samo­za­sy­sa­ją­ce posia­da­ją zawór zwrot­ny na swo­im por­cie ssaw­nym, co uspraw­nia samo­za­sy­sa­nie i zabez­pie­cza przez cofa­niem się cieczy.

Pompy samozasysające — wykonania materiałowe

Pom­py samo­za­sy­sa­ją­ce posia­da­ją z regu­ły kil­ka warian­tów wyko­na­nia mate­ria­ło­we­go ich komponentów.

Kor­pus —  w więk­szo­ści pomp samo­za­sy­sa­ją­cych wyko­na­ny z żeli­wa, zazwy­czaj sza­re­go, choć w nie­któ­rych jed­nost­kach sto­so­wa­ne jest żeli­wo sfe­ro­idal­ne (szcze­gól­nie tam, gdzie ciśnie­nie robo­cze lub ście­ral­ność medium są pod­wyż­szo­ne). Do spe­cjal­nych zasto­so­wań są dostęp­ne warian­ty z kor­pu­sem wyko­na­nym ze sta­li nie­rdzew­nej (z regu­ły typy Aisi 316) ewen­tu­al­nie z brą­zu (przy pom­pach do wody mor­skiej).

Wir­nik —  kla­sycz­nym mate­ria­łem wir­ni­ka będzie żeli­wo sza­re (przy pom­pach do medium bez abra­zyj­no­ści), żeli­wo sfe­ro­idal­ne (naj­czę­ściej sto­so­wa­ne przy pom­pach do wody zanie­czysz­czo­nej) lub stal nie­rdzew­na (do cie­czy o pod­wyż­szo­nej agre­syw­no­ści che­micz­nej). Nie­któ­rzy pro­du­cen­ci ofe­ru­ją wyko­na­nia z wir­ni­ka­mi z brą­zu sto­so­wa­ne przede wszyst­kim przy pom­po­wa­niu wody morskiej.

Pły­ty cier­ne wir­ni­ka —  pły­ta cier­na wir­ni­ka bar­dzo czę­sto wyko­ny­wa­na jest z ana­lo­gicz­ne­go mate­ria­łu jak wir­nik. Przy wir­ni­kach z żeli­wa sfe­ro­idal­ne­go, spo­ty­ka­my cza­sa­mi pły­ty cier­ne ze sta­li węglowej.

Uszczel­nie­nie mecha­nicz­ne —  przy pom­pach samo­za­sy­sa­ją­cych czę­ściej sto­so­wa­ne jest uszczel­nie­nie mecha­nicz­ne zamiast sznu­ra dła­wi­co­we­go. Pro­du­cen­ci z regu­ły ofe­ru­ją kil­ka warian­tów uszczel­nień, dobie­ra­nych odpo­wied­nio do medium klien­ta. Do naj­czę­ściej sto­so­wa­nych mate­ria­łów współ­pra­cu­ją­cych ze sobą powierzch­ni robo­czych uszczel­nie­nia nale­żą: węglik krze­mu, cera­mi­ka, węglik wol­fra­mu. Ele­men­ty gumo­we naj­czę­ściej są wyko­na­ne z NBR, EPDM lub FKM (Viton), a czę­ści meta­lo­we ze sta­li nierdzewnej.

Wał —  wał pom­py samo­za­sy­sa­ją­cej naj­czę­ściej jest wyko­na­ny ze sta­li nie­rdzew­nej (np. Aisi 420) lub spe­cjal­ne­go utwar­dzo­ne­go warian­tu stali

Uszczel­ki —  uszczel­ki pomp samo­za­sy­sa­ją­cych naj­czę­ściej są wyko­na­ne z gumy NBR, jako alter­na­ty­wy moż­na zasto­so­wać Viton lub EPDM. W nie­któ­rych miej­scach sto­so­wa­ne są uszczel­ki ze spe­cjal­nej tek­tu­ry tech­nicz­nej, któ­re mają tą zale­tę, że ciecz powo­du­je ich nie­wiel­kie „pęcz­nie­nie” co dodat­ko­wo uszczel­nia połą­cze­nia gdzie są zastosowane.

Poza dobo­rem mate­ria­łów, moż­li­we są spe­cjal­ne warian­ty wyko­na­nia pomp — np. pom­py z cer­ty­fi­ka­tem Atex do pra­cy w śro­do­wi­sku zagro­żo­nym wybu­chem, a tak­że pom­py z cer­ty­fi­ka­tem do pom­po­wa­nia wody mor­skiej.(wyma­ga­nym nie­kie­dy przy dosta­wach pomp na stat­ki morskie)

Specjalne akcesoria i wyposażenie pomp samozasysających

Zależ­nie od zasto­so­wa­nia, w pom­pach samo­za­sy­sa­ją­cych może­my spo­tkać sze­reg cech, w jakie wypo­sa­ża­ją je pro­du­cen­ci np.

• Pokry­wy rewi­zyj­ne i zale­wo­we — pozwa­la­ją­ce na dostęp do czysz­cze­nia wir­ni­ka, a cza­sa­mi nawet szyb­ki demon­taż pły­ty cier­nej i bez­po­śred­ni do nie­go dostęp
• Ciśnie­nio­we zawo­ry bez­pie­czeń­stwa —  zabez­pie­cza­ją­ce przed wystą­pie­niem zbyt wyso­kie­go ciśnie­nia w pom­pie, szcze­gól­nie uży­tecz­ne przy sze­re­go­wej insta­la­cji pomp, gdzie mogło­by wystą­pić zbyt wyso­kie ciśnie­nie prze­sy­ło­we np. przy przy­tka­niu linii tłocz­nej, lub nie­po­żą­da­nym zamknię­ciu zawo­ru na linii tłocznej.
• Ano­dy cyn­ko­we — nie­wiel­kie ele­men­ty cyn­ko­we ogra­ni­cza­ją­ce nega­tyw­ny wpływ koro­zji np. przy pra­cy z cie­czą zaso­lo­ną, wodą morską
• Wir­ni­ki lub pły­ty cier­ne z ele­men­ta­mi tną­cy­mi — przy­dat­ne szcze­gól­nie wte­dy, gdy w cie­czy wystę­pu­ją ele­men­ty włókniste

Maksymalne ciśnienia pomp samozasysających

Pom­py samo­za­sy­sa­ją­ce są jed­no­stop­nio­we, z cze­go wyni­ka ogra­ni­czo­ne mak­sy­mal­ne ciśnienie — wyso­kość pod­no­sze­nia jakie mogą wytwo­rzyć. W prak­ty­ce mak­sy­mal­ne ciśnie­nie do uzy­ska­nia naj­czę­ściej się­ga 10 bar przy pom­pach 2–3 calo­wych (wydaj­no­ści do 100 m³/​godz), oraz 6–8 bar przy pom­pach większych.

Mobilne pompy samozasysające

Oprócz sta­cjo­nar­nych insta­la­cjach w fir­mach prze­my­sło­wych, oczysz­czal­niach itp., pom­py samo­za­sy­sa­ją­ce popu­lar­ne są np. jako mobil­ne agre­ga­ty pom­po­we do odwad­nia­nia, czy pom­po­wa­nia ście­ków. Są one sze­ro­ko sto­so­wa­ne m.in. w takich sytu­acjach jak:

• Odwad­nia­nie kopal­ni odkrywkowych
• Odwad­nia­nie powierzch­nio­we wyko­pów budowlanych
• Tym­cza­so­wy trans­fer cie­czy w zasto­so­wa­niach przemysłowych
• Bypass wody, ście­ków np. przy remon­tach sek­cji kolek­to­rów przesyłowych
• Usu­wa­nie skut­ków powo­dzi i pod­to­pień (czy­li jako pom­py do wody zanie­czysz­czo­nej dla stra­ży pożar­nej)

Przykładowe marki pomp samozasysających

Wśród roz­wią­zań w naszej ofer­cie, opie­ra­my się na kil­ku pro­du­cen­tach — m.in. Victor Pumps i Vies­se Pom­pe (Robu­sta), Pio­ne­er. Przy mniej­szy wydaj­no­ściach pro­po­nu­je­my tak­że moto­pom­py mar­ko­wa­ne przez fir­mę Hon­da, Koshin/​Fogo (KTH), a wśród pomp o bar­dzo małej wydaj­no­ści (np. kil­ka­dzie­siąt litrów na minu­tę) pom­py samo­za­sy­sa­ją­ce Ste­el Pumps.

Wynajem, wypożyczalnie pomp samozasysających

Do reali­za­cji tym­cza­so­wych zadań zwią­za­nych z zasto­so­wa­niem pomp samo­za­sy­sa­ją­cych, oprócz zaku­pu, moż­na wziąć pod uwa­gę fakt, że pom­py samo­za­sy­sa­ją­ce dostęp­ne są w fir­mach zaj­mu­ją­cych się wypo­ży­cza­niem pomp. Naj­czę­ściej w wynaj­mie dostęp­ne są agre­ga­ty pom­po­we z napę­dem spa­li­no­wym w sze­ro­kim zakre­sie cha­rak­te­ry­styk, w ska­li wydaj­no­ści mak­sy­mal­nej od 45 do 700 m³/​godz. i wyso­ko­ściach pod­no­sze­nia do 60m (6 bar).

Wię­cej infor­ma­cji na temat pomp dostęp­nych do wynaj­mu moż­na uzy­skać w naszym ser­wi­sie wyna​jem​pomp​.pl.